Gå til innhold

Nynorsk-tråden - Alt du vil vite om nynorsk, men ikkje tør spørje om

Underpants

Av Underpants
i Språk

Anbefalte innlegg

Videoannonse

Videoannonse
Annonse
  • 3 uker senere...
  • 2 uker senere...
9E2

9E2

Skrevet
Skrevet (endret)
Noen som kan oversette spørreordene for meg :innocent:

 

Kva - hva

Kven - hvem

Kvar/kor - hvor

Kvifor - hvorfor

Korleis - hvordan

Kva for ein/ei/eit - hvilken/hvilket

Kva tid/når - når

 

Er litt usikkar på kva "hvilke" vert på nynorsk. Eg trur det er "kva for nokre".

Du kann au nytta sideformi "hokken": [hokken] (m), [hokka] (f), [hokke] (n), [hokken] (pl). Ho hev same upphav som bokmålsordet "hvilken" (hvílíkr). Islendingane nyttar òg ordet, då som hvílíkur (sjå http://is.wiktionary.org/wiki/hvílíkur).

 

Kva er "vokaltriklangen" som både Aasen, Hægland og dei andre "nynorskfedrene" snakka om?

Vokaltriklangen er at ein hev tri vokalar (a, i, o/u) der bokmålet berre hev ein (e) i hokynsordanne bøygjing: tidi - tider, sida - sidor/sidur, elvi - elvar (bokmål tiden - tider, siden - sider, elven - elver). Det er no lov å nytta -a i hokynsordi i bokmålet au: tida, sida, elva.

Endret av 9E2
Lenke til kommentar
Ljóseind

Ljóseind

Skrevet
Skrevet (endret)
Du kann au nytta sideformi "hokken": [hokken] (m), [hokka] (f), [hokke] (n), [hokken] (pl). Ho hev same upphav som bokmålsordet "hvilken" (hvílíkr). Islendingane nyttar òg ordet, då som hvílíkur (sjå http://is.wiktionary.org/wiki/hvílíkur).

 

Eg lurar opprektig på: Er "au" ,som du tok i bruk der, eit nynorsk ord? Sjølvsagt er det eit utropsord som heitar AU!!, men her vart det jo ikkje brukt slik.

________________________________________________________

 

Mitt problem når eg skal skriv nynorsk er at eg kan mykje islandsk. Av di lurar eg ofte på kva for eit ord eg skal bruke til tidar. Til dømes:

- På bokmål snakker ein om "å begynne". Gjer ein det i nynorsk også? Eller seier ein "å byrje"?

- På islandsk snakker ein om "að tala". Det betyr "Å snakke". Kan ein bruke "Å tale" i nynorsk på same måte som "å snakke" på bokmål?

 

Eg blir forvirra med ein gong eg tar i bruk eit ord som for eksempel: Å bety, det betyr.

Kan eg seie at: bokmål: "det betyr" = nynorsk: "det tyder" ?

Eg blir forvirra fordi islandsk og nynorsk kan ligne kvar anna/hverandre (her lurer eg igjen! Betyr "kvar anna" noe på nynorsk?) i nokre sammenhengar.

 

Av di er det mykje vanskelegare for meg å skrive på nynorsk enn for marge (igjen! Betyr/tyder "marge" "mange"?) andre i klassen min. :roll:

 

Men eg har no ein gong bestemt meg for å leire (lære/leire/leira?) nynorsk, da... For eg skjønte i dag at

bokmål = (norsk x dansk^2) x dansk + (romanske ord)^2

Da får vi: norskdansk^2 jløkj + dansk^3 + (romanske ord)^2

Nei det får vi ikkje... hmmm det blei litt for kompli.... (for å snakke norsk bruker jeg heller:) innvikla.

Men uansett.... ja.

Endret av Norvegisk
Lenke til kommentar
marcusss

marcusss

Skrevet
Skrevet (endret)

Kan prøva å svara på spørsmåli dine:

 

1. "Au" er eit høgnorsk ord, og tyder "òg" og "også". Det har vorte teke ut av moderne nynorsk. Høgnorsk er ein uoffisiell og konservativ form for nynorsk. Meir info her.

 

2."Å begynne"="å byrja/-e". Du hugsar kanskje An-be-het-else: ikkje bruk ord som byrjar på an- og be-, og ord som sluttar på -het og -else (med nokre unntak, sjølvsagt).

 

3. Eg skulle tru at "å snakka/-e" tyder det same i begge målføri.

 

3."Eg blir forvirra fordi islandsk og nynorsk kan ligne kvar anna/hverandre". I denne setningi ville eg brukt "kvarandre".

 

4. "Marge" er ikkje eit ord, så "mange".

 

5. Det heitar "å læra/-e". Det er den same roti som du finn i ordet "ei lære[-a]" og "ein lærar"

 

I framtidi råder eg deg til å bruka denne ordboki.

 

Eg er ikkje lingvist, men eg kan no ein ting eller to om nynorsk.

Endret av marcusss
Lenke til kommentar
Ljóseind

Ljóseind

Skrevet
Skrevet (endret)

Tusen takk for svar.

 

Men no har eg eit par spørsmål til:

 

Når kan ein bruka -i etter eit ord? Det virkar som om -i er ein eller anna bestemt ending, men er han/den for bestemt eintal eller bestemt fleirtal?

Finst ordet "den" i nynorsk, eller omtaler ein alle substantiv med "han, ho eller det"?

Korleis bøyer ein "å fordra", altså "å fordrege"?

Jo, og eg lurar på noko meir også:

Korleis brukar ein dei nynorske orda for:

Egen

Eg har høyrt ord slik som, eiga, eigne.

Eg veit (trur eg) at man seier: Hennar eiga bok.

Men kva seier ein når det er Han som brukast?

Hans eige bok? Hans eigo bok?

Og så heiter det vel: deira eigne bøkar.

Men, altså kva eg lurar på er hankjønnsformen av ordet.

Endret av Norvegisk
Lenke til kommentar
marcusss

marcusss

Skrevet
Skrevet (endret)

OK.

I konservativt nynorsk er det noko som heitar I-mål. Dei ser sånn ut:

Ei sol - soli - soler - solene

Ei jenta - jenta - jentor - jentone

Eit hus - huset - hus - husi

 

Desse formene har vore brukt sidan 1917, trur eg. Etter fleire reformar og liknande, vart tabellen sjåande sånn ut:

 

Ei sol - sola - soler - solene

[Ei sol - soli - soler - solene]

 

Ei jente - jenta - jenter - jentene

[Ei jenta - jenta - jentor - jentone]

 

Eit hus - huset - hus - husa

[Eit hus - huset - hus - husi]

 

Dei gamle formene vart sete i klammor, som tyder at dei er tillate i elevarbeid og sånt, men ikkje innanfor Staten og ting kobla til Staten. Dette gjeld i dag òg. Desse formene er lite kjent, men like gyldige i dag. Håper du ser mønsteret ved at hokjønnsord som sluttar på -e[-a], fær -a i bestemt form, og hokjønnsord som ikkje sluttar på nokon vokal fær -i i bestemt form. Viss du bruker dette, fær tekstane dine eit meir nynorskpreg, sjølv om dei kan vera vanskelege å bruka viss du ikkje har dei i dialekti di.

 

Angåande peikeordi:

Peikeordet "den" finnest på nynorsk. Her er litt om korleis ein brukar dei:

Når ein omtaler substantiv (namnord) på nynorsk, bruker ein "han", "ho" og "det".

 

BM: "Jeg gikk opp bakken, selv om den var tung."

NN: "Eg gjekk opp bakken, sjølv om han var tung." Eg trur du fattar det. Viss namnordet er hokjønn, vert det "ho", og viss det er inkjekjønn, vert det "det".

 

MEN det heitar: "Eg gjekk opp den tunge bakken", og "Kong Harald den femte".

So "den" er berre mogeleg foran namnord som er ho- eller hankjønnsord. Elles er "han" og "ho" nytta.

 

So til verbet:

Å fordraga/-e (eller "å fordra") - fordreg [fordreger] - fordrog - fordrege/-i

 

Klammeformi "fordreger" vert lite nytta, og er ikke veldig nynorsk.

 

Til slutt:

Hankjønn: eigen

Hokjønn: eiga [eigi] ("eigi" er den elste formi)

Inkjekjønn: eige

Fleirtal: eigne

 

(Dette bøyingsmønsteret gjeld alle adjektiv som sluttar på -en)

 

Eg trur eg må retta litt på deg. Eg lærte at det heitar "hennar eigi bok, hans eigi bok", sidan "bok" er hokjønn. Det er namnordet som avgjer kva form adjektivet (tilleggsordet) skal hava.

Endret av marcusss
Lenke til kommentar
9E2

9E2

Skrevet
Skrevet (endret)
Kan prøva å svara på spørsmåli dine:

 

1. "Au" er eit høgnorsk ord, og tyder "òg" og "også". Det har vorte teke ut av moderne nynorsk. Høgnorsk er ein uoffisiell og konservativ form for nynorsk. Meir info her.

Au er eit flott ord (mest munnleg) som ein kann nytta i både nynorsk og bokmål ;) . Det tyder det same som «òg» og «ogso»

 

Tusen takk for svar.

 

Men no har eg eit par spørsmål til:

 

Når kan ein bruka -i etter eit ord? Det virkar som om -i er ein eller anna bestemt ending, men er han/den for bestemt eintal eller bestemt fleirtal?

 

Det finst nokre fellestrekk (eg kann berre litt islandsk):

Hugsereglar for -i-endingane når du kan islandsk er (sjå endingane, det er eit mønster)...

 

Nynorsk (i-mål): ei tid - tidi - tider - tidene (i høgnorsk kann du au nytta tidir og tidine)

Islandsk: tíð - tíðin - tíðir - tídirnar (um eg hugsar rett)

 

Nynorsk: pølsa - pølsa - pølsor - pølsone

Islandsk: pylsa - pylsan - pylsur - pylsurnar

 

Nynorsk: ei dronning - dronningi - dronningar - dronningane

Islandsk: drottning - drottningin - drottningar - drottningarnar

 

Nynorsk: eit hus - huset - hus - husi

Islandsk: hús - húsið - hús - húsin

 

Gjerningsordi (verbi) hev au -i-endingi (då er det eð-en som hev falli burt):

Nynorsk: Perfektum partisipp: funni

Islandsk: Lýsingarháttur þátíðar: fundið

 

Brøytt: Merka nokre endingar

Endret av 9E2
Lenke til kommentar
Ljóseind

Ljóseind

Skrevet
Skrevet

marcusss

Eg trur eg må retta litt på deg. Eg lærte at det heitar "hennar eigi bok, hans eigi bok", sidan "bok" er hokjønn. Det er namnordet som avgjer kva form adjektivet (tilleggsordet) skal hava.

 

Eg er ikkje heilt sikker på om eg forsto dette.

Let oss sjå om eg gjorde det:

Du seier altså at adjektiva bestemmast ut frå kva "kjønn" namnordet (er namnord = substantiv?) har.

 

Difor seier ein altså:

 

Hokjønnssubstantiv: Hans eigi bok

Hokjønnssubstantiv: Hennar eigi bok

 

Hannkjønnssubstantiv: Hans eigen gut

Hokjønnssubstantiv: Hennar eigen gut

 

Har eg forstått det rett?

 

9E2:

Det finst nokre fellestrekk (eg kann berre litt islandsk):

Hugsereglar for -i-endingane når du kan islandsk er (sjå endingane, det er eit mønster)...

 

Nynorsk (i-mål): ei tid - tidi - tider - tidene (i høgnorsk kann du au nytta tidir og tidine)

Islandsk: tíð - tíðin - tíðir - tídirnar (um eg hugsar rett)

 

Nynorsk: pølsa - pølsa - pølsor - pølsone

Islandsk: pylsa - pylsan - pylsur - pylsurnar

 

Nynorsk: ei dronning - dronningi - dronningar - dronningane

Islandsk: drottning - drottningin - drottningar - drottningarnar

 

Nynorsk: eit hus - huset - hus - husi

Islandsk: hús - húsið - hús - húsin

 

Gjerningsordi (verbi) hev au -i-endingi (då er det eð-en som hev falli burt):

Nynorsk: Perfektum partisipp: funni

Islandsk: Lýsingarháttur þátíðar: fundið

 

Kjekt å vete! Eg kan ein god del islandsk (dessverre ikkje kasusane), men målet er å lære det fullstendig.

Men eg kjem nok til å holde meg unna høgmål ein stund. Når eg kan nynorsk rimeleg bra, så vil eg prøve å lære det.

 

Eg fekk plutseleg ein veldig sterk nasjonalføling i magen da eg så denne lenken:

http://www.ivaraasen.no/wiki/index.php?tit...gnorsk_ordlista

 

Eg hadde aldri trudd at nokon hadde tatt seg bryet med å reparere norsk (:cry: + :!: )/2 = gledestårer

Lenke til kommentar
marcusss

marcusss

Skrevet
Skrevet (endret)
marcusss
Eg trur eg må retta litt på deg. Eg lærte at det heitar "hennar eigi bok, hans eigi bok", sidan "bok" er hokjønn. Det er namnordet som avgjer kva form adjektivet (tilleggsordet) skal hava.

 

Eg er ikkje heilt sikker på om eg forsto dette.

Let oss sjå om eg gjorde det:

Du seier altså at adjektiva bestemmast ut frå kva "kjønn" namnordet (er namnord = substantiv?) har.

 

Difor seier ein altså:

 

Hokjønnssubstantiv: Hans eigi bok

Hokjønnssubstantiv: Hennar eigi bok

 

Hannkjønnssubstantiv: Hans eigen gut

Hokjønnssubstantiv: Hennar eigen gut

 

Har eg forstått det rett?

 

Jau, du har forstade det rett. Eg kan visa deg på ein betre måte:

Ein sliten hest, ein liten gut.

Ei sliti megga, ei liti jenta.

Eit slite dyr, eit lite tre.

Den slitne guten/jenta.

Mange slitne gutar.

 

Namnord er det norske ordet for substantiv.

 

Eg fekk plutseleg ein veldig sterk nasjonalføling i magen da eg så denne lenken:

http://www.ivaraasen.no/wiki/index.php?tit...gnorsk_ordlista

Norvegisk, "følelse" heitar "ei kjensla" på nynorsk. Eller "ei kjensle", viss du skriv meir "moderne" nynorsk.

Endret av marcusss
Lenke til kommentar
9E2

9E2

Skrevet
Skrevet
Kjekt å vete! Eg kan ein god del islandsk (dessverre ikkje kasusane), men målet er å lære det fullstendig.

Men eg kjem nok til å holde meg unna høgmål ein stund. Når eg kan nynorsk rimeleg bra, så vil eg prøve å lære det.

 

Eg fekk plutseleg ein veldig sterk nasjonalføling i magen da eg så denne lenken:

http://www.ivaraasen.no/wiki/index.php?tit...gnorsk_ordlista

 

Eg hadde aldri trudd at nokon hadde tatt seg bryet med å reparere norsk (:cry: + :!: )/2 = gledestårer

Ei god ordlista det der, og dei hev fleire ordlistor her: http://www.ivaraasen.no/wiki/index.php?title=Ordlistor. Fleire av ordi kann nyttast i «Språkrådsnynorsk» og nokon kann gjerast nynorsk ved å skifta nokre bokstavar (fyrespurnad>førespurnad). Det beste er at dei heile tidi leggjer til nye ord. Når ein fyrst vil læra nynorsk, kann det taka kort tid. Det gjeld berre å frigjera seg frå hjernevaskingi frå bokmålssida (serleg Riksmålsforbundet, som vi kann takka for at vi enno hev tvo (like) mål i landet), så kann ein verta mykje betre på berre nokre få måneder (no skriv eg noko som ligg millom høgnorsk og statleg nynorsk, diverre påverka av hovudmålet bokmål, men likevel mykje betre en for nokre månader sidan). UiO si ordlista hev vori til stor hjelp: http://www.dokpro.uio.no/ordboksoek.html. Ho syner upphavet åt ordet, so ein kan halda seg burte frå tyske og latinske ord.

 

Namnord er det norske ordet for substantiv.

I nynorsk finst desse ordi au (bokmålet hev ikkje alle, men nokre):

Eigenskapsord=adjektiv

Gjerningsord=verb

Varaord=pronomen

Kjenneord=artikkel

(Medord=adverb) (berre høgnorsk)

Bindeord=konjunksjon

Styreord=preposisjon

Ropeord=interjeksjon

Lenke til kommentar

Opprett en konto eller logg inn for å kommentere

Du må være et medlem for å kunne skrive en kommentar

Opprett konto

Det er enkelt å melde seg inn for å starte en ny konto!

Start en konto

Logg inn

Har du allerede en konto? Logg inn her.

Logg inn nå
Gå til emneliste
×
×
  • Opprett ny...