Nå byrjar Språkrådet øydeleggingi av nynorsken

[....]

Endret 3. januar 2012 av ....

[Anarkhos]

Hvorfor er nynorsk/høgmål penere enn «dansk»?

 

Dat er vel helst innflyttade danskar som tala danskt i Noreg, knapt nokon andre. Eg kalla landsmål «vænare» av di ein ser dat so sjeldan i dag. Alle veit me jo at vænleik er subjektivt.

 

Hvorfor er det et problem å skrive «dansk»? Er det ikke bra at våre skandinaviske brødre har lettere for å forstå oss?

 

Dat er ikkje problematiskt å skriva danskt, men når me skriver på norskt ventar me oftast at mottakaren ogso er norsk; so kvifyre skriva på danskt då? I so fallet kunde me alle skriva engelskt oss i millom, og skaffat oss fleire «brør». Ei landsgild målform er ei som ikkje er identisk med eine elder hitt målføret, men som kann dana bruer millom deim alle. Bokmålet er i dag mykjet identiskt med Oslomål, og dat er ikkje landsgildt. Kvat fyre ei form er mest nytad i norskt talemål i dag?

 

e(g) - je(g)

k(v)a - (h)va

ikkje - ikke

båta( r) - båter, båta(ne) - båtene

kasta - kastet

 

og so burtetter. Dat feller meg klårt at bokmålet ofta er dårlegt til å representera landet som ein heilskap; enn um kannhenda ein samnorsk med valfridom vilde hava voret betre enn nynorsken til nettopp detta.

Endret 30. september 2010 av Anarkhos

[....]

Endret 3. januar 2012 av ....

[Anarkhos]

Bokmålet er i dag mykjet identiskt med Oslomål, og dat er ikkje landsgildt.

Finnes det en eneste nordmann i dette landet som ikke forstår oslomål?

 

Og kvifyre skyner alle oslomål? Kann dat hava nokot med riksmålet og dat seinare bokmålet å gjera, trur du? Dat er klårt at um talemålet ligger nært eit målføre vil ein brukar føla mindre fyre å moderera dialektserprega sine i formelle samanhengar.

 

Når eg viser til ei landsgild form, tenkjer eg på, som eg ymta til yver, ei form som femner um spennet i dat norska talemålet i dag, og ikkje berre taletmålet i ein einskild region (dat er godt moglegt at eg misbrukar ordet «gild» her). Kvat former som er gjeldande i landet i dag er ikkje nokon løyndom.

[....]

Endret 3. januar 2012 av ....

[Anarkhos]

Når eg viser til ei landsgild form, tenkjer eg på, som eg ymta til yver, ei form som femner um spennet i dat norska talemålet i dag, og ikkje berre taletmålet i ein einskild region (dat er godt moglegt at eg misbrukar ordet «gild» her).

Alle nordmenn skjønner oslomål. Hvorfor forvanske ting med flere former?

 

Dat er tvo ulike ting å hava i hovudet samstundes her. For dat fyrsta er dat snakk um kor mykjet eit skriftspråk kann femna um (tal på ulike former), for dat andra er dat snakk um kor vidt eit standardspråk er identiskt med eit målføre (ein dialekt).

 

Dat fyrsta punktet vil gjeva mykjet valfridom, medan dat andra ikkje utan vidare segjer nokot um detta.

 

Dat sista punktet vil eg segja nokot meir um:

 

tak til dømes dan landsmålske bøygningsformi «båtarne». Denna formi passar greidt til dei dialektala formerne «båta» (finst i austlandskt?), «båtan» (nordlandskt, trønderskt) «båtane» (vestlandskt) og «båtadn» (ogso vestlandskt). Tak so dan bokmålska formi «båtene»; ho vil dekkja yver færre målføre. Vidare ser dat ut til at -ene i talemåli i dag ofte kjemer frå påverknad bokmål/riksmål/danskt slik at målføreargumentasjonen her vil verda svekt.

 

Og so på nynorsk resten, sidan den landsmålske skrivemåten er uvand for meg. Poenget var altso at eit norsk skriftspråk kan femna om fleire dialektformer utan at kvar og ein av dei er representert med ein serskild stavemåte. Det finst fleire døme enn det over, sjølvsagt. I tillegg har nynorsken/landsmålet delvis dei opphavlege formene som dansk/riksmål/bokmål har utvikla seg frå (den nørrøne bøygningsforma av t.d. båtane er bátarnir, om eg ikkje tek feil). Vidare er jo nynorsken omtrent bygt opp kring dette at ein skal skriva desse a-ane. Om ein skal skriva a-en som ein finn i eige målføre, lyt ein skriva alle a-ane - soleis ikkje berre «jenta» i staden for «jenten», men òg «utan» i staden for «uten». Soleis er nynorsken på dette punktet meir samlande sidan han ikkje byggjer på eitt enkelt målføre. Dei ulikle målføra skifter nemleg på kva tid dei har a-ane intakt og når dei ikkje har.

[PL610]

Hmmm. Jeg må ærlig innrømme at jeg forstod langt ifra alt av det du skrev i innlegget ditt der. Både på dialekt og nynorsk.

Særegen og gjerne litt spesiell dialekt er aldri å foretrekke hvis man vil at flest mulig skal forstå hva man skriver. Det samme vil jeg si om nynorsk.

Såfremt det man skriver er tiltenkt spesielle grupper eller områder, er vanlig bokmål å foretrekke.

 

Som påpekt tidligere er bokmål noe alle norsktalende forstår, uansett dialekt eller hjemkomune. Det samme kan ikke sies om alle dialekter eller nynorsk.

[....]

Endret 3. januar 2012 av ....

[Anarkhos]

Hmmm. Jeg må ærlig innrømme at jeg forstod langt ifra alt av det du skrev i innlegget ditt der. Både på dialekt og nynorsk.

 

Eg må spesifisera her at ingenting av det eg skreiv var på dialekt; men på ei form for landsmål. "Sjølvaste" Bjørnstjerne Bjørnson skreiv eit stykke med liknande rettskriving som ein kan finna her (dette var altso før han skifta sida og gjekk over til riksmålet).

 

 

Særegen og gjerne litt spesiell dialekt er aldri å foretrekke hvis man vil at flest mulig skal forstå hva man skriver. Det samme vil jeg si om nynorsk.

Såfremt det man skriver er tiltenkt spesielle grupper eller områder, er vanlig bokmål å foretrekke.

 

Som påpekt tidligere er bokmål noe alle norsktalende forstår, uansett dialekt eller hjemkomune. Det samme kan ikke sies om alle dialekter eller nynorsk.

 

Det finst sanning i dette, men eg har skildra i dei tidlegare innlegga mine kvifor det er nettopp slik. Kort og godt manglar det eksponering av det nynorske språket.

 

For dat fyrsta er dat snakk um kor mykjet eit skriftspråk kann femna um (tal på ulike former), for dat andra er dat snakk um kor vidt eit standardspråk er identiskt med eit målføre (ein dialekt). […] Poenget var altso at eit norsk skriftspråk kan femna om fleire dialektformer utan at kvar og ein av dei er representert med ein serskild stavemåte.

Ja, det kan (i teorien) favne om alle dialekter like dårlig, eller det kan favne om én dialekt spesielt godt, som med bokmål. Valget står altså mellom et skriftspråk som ingen snakker (bortsett fra nyhetsopplesere) og et skriftspråk som iallfall noen snakker. Hva tror du er lettest for folk å beherske?

 

Det er lite ved nynorsken som er vanskeleg å ha styr på. Bøyingsformer som «arbeiderne» trur eg det finst lite grunnlag for i målføra; slik at dei fleste bokmålskribentane lyt terpa denne grammatiske klassen. Sameleis kan noko vera vanskeleg med nynorsken; men at nynorsken i sum er vanskelegare å læra går eg ikkje med på. Hadde nynorsken hatt stoda til bokmålet kunne ein lett ha snutt situasjonen på hovudet.

 

Samstundes er det jo so som so kor bra det er at bokmålet liknar mykje oslomål; av og til kan ein verta lurt til å inkludera former som ikkje er lovlege i skriftmålet («gutta», «i farta» osb.), og av til skil uttalen seg mykje frå skrivemåten (samanlikna «jeg», «deg», «deig», «treg»). Samstundes er det jo klårt at det er fullt mogleg å uttala nynorsk.

 

Hmmm. Jeg må ærlig innrømme at jeg forstod langt ifra alt av det du skrev i innlegget ditt der. Både på dialekt og nynorsk.

Jeg forstår alt han sier, men det tar lengre tid å lese enn annen tekst. (Jeg tror ikke han har noen vanskeligheter med å lese meg, selv om jeg ikke favner om like mange dialektformer.)

 

Ikkje alle nynorsk-/landsmålsformer femner like breitt. Som kjend var formålet å skapa eit sernorsk rikspråk. Aasen hadde ikkje valfridom i normene sine; valfridomen kom fyrst seinare i nynorsken. Soleis laut han nokre gonger vera ekskluderande. Ein interessant måte som landsmålet likevel femner breitt på, er former som «soli» og «jentor» (til skilnad frå, respektivt, «ei lista - den lista» og «ei bygd - fleire bygder»). Desse grammatiske klassene kjem frå gamalt av, men finst ikkje lenger i so mange målføre i dag. Likevel freista Aasen å halda desse formene i live ved hjelp av landsmålet; so endå eit døme på at den norskbaserte skrifttradisjonen femner breitt.

[....]

Endret 3. januar 2012 av ....

[Anarkhos]

Det er lite ved nynorsken som er vanskeleg å ha styr på.

What?! Er du seriøs? Har du noensinne lest korrektur på nynorsk?

 

Nynorsk er et byråkratisk rot av dimensjoner. Det største problemet er hunkjønnet, som ikke bare er helt overflødig, men som er så vilkårlig at det er umulig å få rett på rent språkøre. Et hunkjønnsord i én dialekt er et hankjønnsord i en annen, så når nynorsk prøver å «samle» disse, er resultatet et virvar av tilfeldige kjønnstilordninger som ikke stemmer overens med noen enkelt dialekt. Eller enda verre: et ord kan ha flere kjønn, men betydningen avhenger av kjønnet man bruker!

 

Kjønn kan ein enkelt setja på orda gjennom vane; men for veldig mange dialektar er samsvaret mellom kjønna i både nynorsk og bokmål ganske gode. Det finst ganske mange greie reglar; t.d. om ordet endar på -ing er det ofte eit hokjønnsord; og når det ikkje er det, høyrer ein på ein måte likevel ganske lett når det er hannkjønsord (t.d. 'hovding', 'telemarking' osb.). Når det kjem til ord som «kaserne» (m.) og «dialekt» (m.) kan eg innrømma at det er noko verre.

 

Men i sum er det som gjeld vane. I bokmålet (gjerne i nynorsken òg) er samanhengen mellom skrivemåte og uttale litt av eit rot. «en vert», men «å være»? «hvilken», men «viktig»? «kan», men «å kunne»? Utan å ha rekna på det, torer eg vedda på at lista over inkonsekvente stavemåtar er ganske lang. Ja, det er eit rot utan like. Likevel greier den jamne å halda styr på dette, og det kjem av vanen som det å ofte lesa bokmål er. Sjølv observerer eg ofte i tekstar på internett at folk som skriv bokmål skriv ting som «vere» når dei meiner «være», og det er eigentleg ikkje so rart (ja, attpåtil forma «hvere» meiner eg å ha sett).

 

Svar fort uten å slå opp i ordboken: Hva er forskjellen på «ei vere» og «eit vere»?

[...]I nynorsk må man konsultere Nynorskordboka for å finne ut hva som rett av «kampen for tilvera» og «kampen for tilveret». (Begge deler, ifølge Nynorskordboka: «vere» finnes i både hunkjønns- og intetkjønnsform – disse har altså forskjellige betydninger – mens «tilvere» er hunkjønn, selv om intetkjønnsformen av «vere» stemmer bedre overens med meningsinnholdet i bokmålsordet «tilværelse».)

 

Svaret er at du ikkje har gjort leksa di. Det heiter nemleg «eit tilvære» og «ei tilvera» (eller «ei tilvere», om du vil. Sjå elles I vere og I være, orda dine er nemleg samansette). Eg ser ikkje noko problem med at desse to orda skulle leva jamsides; ikkje minst sidan dei har ulikt kjønn og ulik stavemåte.

 

Og så er det samsvarsbøyningen. Samsvarsbøyningen gjør det spanske verbsystemet innbydende. Samsvarsbøyningen får russiske kasus til å fortone seg som barnemat. OK, jeg overdriver, men det sier sitt at en av oversetterne for Skolelinux-prosjektet (som gjør en fremragende jobb med å oversette Linux til bokmål og nynorsk) skrev sitt eget program for å bøye ord basert på elektroniske oppslag i Nynorskordboka.^[1] All kudos til oversetterne – jeg vil heller ha en nynorsk oversettelse enn ingen oversettelse – men når ikke engang folk som jobber jevnlig med nynorsk klarer å innarbeide grammatikken, er noe veldig galt.

 

Openbert er det éin person som ikkje likar samsvarsbøying. Sjølv har eg ikkje samsvarsbøying i målføret mitt, men når ein fyrst har skjønt seg på det, er det veldig enkelt. Om eg ikkje overgeneraliserer går bøyinga slik: -ne for fleirtal, -en for ho- og hannkjønn og -e for inkjekjønn.

 

Altso..

 

dei er komne, slitne, lesne, vaksne osb.

han eller ho er komen, sliten, lesen, vaksen osb.

det er kome, slite, lese, vakse osb.

 

som ein ser er dette ganske enkelt. Det vanskelegaste er å kunna den irregulære bøyinga, men det kjem lett om ein er vand med språket.

 

Nynorsk favner bare om det folk sier når den føler for det. Garpegenitiv foretrekkes fremfor s-genitiv, til tross for at samtlige nordmenn i dette landet bruker s-genitiv i dagligtalen.

 

I tradisjonell nynorsk ser ein ned på garpegenitiven (i staden for «bilen sin garasje» kan ein t.d. skriva «garasjen til bilen»). Sjølv nyttar eg aldri genitivs-s anna enn i samansette ord som «middagstallerk» eller i restar av ekte genitiv som «til sjøs»; men dette er heilt andre «genitivs-s-ar» (hermeteikn sidan desse s-ane visstnok ikkje er sann genitiv) enn den som du referer til («bilens», «byenes», «Peters»). So det at alle nordmenn har genitivs-s i daglegtale, det stemmer ikkje. Ikkje dei s-ane som du referer til. Vidare er garpegenitiv noko ein finn dei fleste stadene, trur eg; om ikkje like mykje utbreitt over alt.

 

 

Passiv form er forbudt, for hvis noe kan personifiseres, så skal det personifiseres. (Hvorfor har en bok kjønn? Hvorfor i alle dager er det unaturlig å referere til den som «den»?)

 

Kven seier at det er unaturleg? Det er ein konvensjon. Om du verkeleg har so mykje i mot grammatisk kjønn kan du jo betra stoda gjennom å byrja å skriva anten «den husen» eller «det båtet», osb.

 

Kampen mot «stygge endelser» gjør at Nynorskordboka ikke har noe oppslag for «viktighe(i)t», men foreslår den kunstige konstruksjonen «viktigskap» i stedet. (Det er ingen som snakker slik; et Google-søk på «viktigskap» gir knapt 40 treff, mot 54 500 for «viktighet».)

 

Kvifor skal ein skriva «viktighe(i)t»? Ein kan jo like so godt skriva «dette er [noko som er] viktig» som «dette har stor viktighet». Endå ein gong er det snakk om konvensjon (gamal vane er vond å venda).

 

Det uenhetlige overlappet med bokmål betyr at «klar» og «klår» har subtilt forskjellige betydninger. (Hva er riktig nynorsk av «maskinen er klar til bruk» og «maskinen er klår til bruk»?)

 

Dette er helst eit resultat av samnorsken; eg torer vedda på at i landsmål/høgnorsk finn ein ikkje meir slikt enn kva ein finn i bokmål.

 

Nynorsk har ingenting med hvordan folk snakker å gjøre. Det er design by committee, en gjeng med akademikere som har sin oppfatning av hva det norske språket bør være, og så stabler lag etter lag med arbitrære regler oppå hverandre inntil den samlede kompleksiteten overgår det norske lovverket. Det første man oppdager etter å ha lest litt korrektur, er at ingen målfolk mestrer nynorsk.

 

Bokmålet og riksmålet er jo òg båe utforma av akademikarar, kan henda ikkje so uventa. Dei som utformar bokmål eller riksmål har òg ei eiga oppfatning av kva det norske språket bør vera likt (surprise!). Reglane er ikkje tilfeldige, men fylgjer gamalt mønster («gamalt» tyder her ikkje 'utdatert', men nok som stammar frå gamalt av; på same som at det heiter «det huset» og ikkje «den husen»). Om ingen målfolk meistrar nynorsken perfekt, so kan eg lova deg at heller ingen riksmålsfolk meistrar riksmålet perfekt. Det er vanskeleg å meistra eit språk perfekt (heiter det «stopp ein halv» eller «stopp ein hal»? riksmålet/bokmålet er heldigvis so logisk utforma at ein ikkje treng slå opp i noka ordbok for å gjetta svaret!)

 

I mellomtiden har vanlige folk løst det opprinnelige problemet for lenge siden, nemlig å gjøre seg forstått. Og ikke bare det, men bokmålsbrukere behersker vanligvis bokmål bedre enn nynorskbrukere behersker nynorsk. I bokmål er den største grammatikalske utfordringen å lære forskjellen på «å»/«og» og unngå orddeling.

 

Og dette kjem jo som sagt fyrst og fremst av vane. Ein les bokmål over alt, og då vert bokmålet enklare å meistra.

 

Det er lite ved nynorsken som er vanskeleg å ha styr på. Bøyingsformer som «arbeiderne» trur eg det finst lite grunnlag for i målføra;

Hva behager? «Arbeiderne» er tilfeldigvis med i min dialekt, så vel som i oslomål. Men disse er vel ikke en av «målføra».

 

Fråsegna mi er soleis «dei fleste dialektane har ikkje forma «arbeiderne» i seg». Kan henda var ho for djerv, kan henda er ho nettopp feil; men eg veit likevel at mange dialektar ikkje har ein slik grammatisk klasse i seg - poenget var at mykje med bokmål/riksmål ikkje utan vidare er logisk for dei fleste brukarane.

Endret 2. oktober 2010 av Anarkhos

[....]

Endret 3. januar 2012 av ....

[Anarkhos]

I nynorsk må man konsultere Nynorskordboka for å finne ut hva som rett av «kampen for tilvera» og «kampen for tilveret».

Svaret er at du ikkje har gjort leksa di.

Å, kom igjen. Trodde du virkelig at jeg ikke hadde slått opp ordet først?

 

Svaret er at Nynorskordboka tar feil. På den ene siden har du «være» og hunkjønns-«vere», som betegner opphold på et sted, og på den andre har du intetkjønns-«vere», som betegner eksistens. Det er den siste varianten vi trenger for å oversette «kampen for tilværelsen». Nynorskordboka sitt oppslag for «tilvere» setter «til» sammen med feil «vere»!

 

Eg hadde visst gløymt inkjekjønns-«vere». Eg trur ikkje ordboka tek feil; sjå definisjonane:

 

vere n1: eksistens; liv

vere f2: det å vere på ein stad; *være (I,1)[...]

være n1: det å vere el. finnast på ein stad [...]

 

å snakka om «eit tilvere» vert vel soleis smør på flesk («tileksistens» når det ein er ute etter «eksistens»): «eit vere» ≈ «ei tilvera» = «eit tilvære», eller noko slikt.

 

Eg ser ikkje noko problem med at desse to orda skulle leva jamsides; ikkje minst sidan dei har ulikt kjønn og ulik stavemåte.

Vel, jeg ser et kjempeproblem med ørten varianter av samme ord i databehandlingens tidsalder: søkbarhet. En frase med to ord som hvert kan skrives på to måter, kan skrives på i alt fire måter. Dette gjør ikke akkurat ting enklere når du vil lete frem ting basert på en frase i hukommelsen.

 

Kan henda ikkje, men synonym gjer språket rikare, tenkjer eg.

 

Kvifor skal ein skriva «viktighe(i)t»? Ein kan jo like so godt skriva «dette er [noko som er] viktig» som «dette har stor viktighet».

Og hva skjedde med «valfridom»? Hva skjedde med å favne om ulike skrivemåter? Nei, nynorsk vet best.

 

Substantivet «viktighet» er praktisk når man av ymse grunner trenger et objekt. Et objekt kan gis og tas; et objekt kan beskrives; et objekt kan eies. Dermed kan vi snakke om å tillegge, fraskrive eller forkynne viktighet; vi kan rangere viktigheten til ulike poster på statsbudsjettet; vi kan omtale viktigheter som over- eller underdrevet; vi kan filosofere rundt viktighetens subjektivitet, eller om subjektivitetens viktighet. Objektorientering gir oss flere strenger å spille på.

 

Alternativt kan du jo prøve å forklare for en engelskmann at vi har en egen bevegelse som vil fjerne det norske ordet for «importance».

 

Det var aldri ulike skrivemåtar ein skulle femna om, men mest mogleg av «rikdomen» i det norske språket. Denne «rikdomen» skulle jo òg ha utvikla seg i det norske språket og ha opphavet sitt der, difor vert ord som sluttar på -het sett ned på sidan dei kjem frå lågtysk (som du truleg visste frå før). Ein kan gjerne kritisera denne purismen, men då bør ein ikkje samstundes stilla seg undrande til kvifor sume ord er utelatne medan andre ikkje er det.

 

Men når alt kjem til alt, so har du jo likevel objektet ditt: «viktigskap». Eit vanleg «problem» med mange som skriv som skriv nynorsk er at dei på daud og liv skal herma etter bokmålet, og endar opp med halsbrekkande former som t.d. «verkelegheit» når «røyndom» lyder so mykje betre i det nynorske språkbiletet.

 

Til sist er likevel ikkje heilt overtydd over at objektifiseringa trengst til dei grader. Samanlikna «Viktigheten av god tannhygiene» og «Kvifor er det viktig med god tannhygiene?». Spør du meg er det meir opplagt kva dette handlar om med den siste setninga enn det er med den fyrste. «an-»-, «be-»- og «-het»-ord er ikkje alltid like intuitive sidan fyrsteleden/sluttleden i seg sjølve er meiningslause i norsk.

 

Bokmålet og riksmålet er jo òg båe utforma av akademikarar, kan henda ikkje so uventa. Dei som utformar bokmål eller riksmål har òg ei eiga oppfatning av kva det norske språket bør vera likt (surprise!).

Men når de oppfatningene resulterer i å forby ord folk bruker, forby skrivemåter folk har bruk for, og konstruere substitutter som ingen har hørt om, er det ikke lenger norsk. Det er esperanto.

 

Kvar trur du desse orda opphavleg kom ifrå? Det danske skriftspråket! (eller hanseatar) Ironisk nok stammar (på ein måte? kan ikkje finna noko om at dei vart direkte dikta opp) danske ord som «bedømme» frå språkreinsing; i alle fall ifylgje artikkelen til snl.no om dansk (avsnitt Yngre nydansk). Ein kan uansett ikkje koma unna at alle orda i verda ein gong vart dikta opp av nokon, og at det som gjer at eit ord fell naturleg er at ein har lært det av andre.

 

På same måten som desse orda kom frå det danske skriftspråket, tenkte vel Aasen at ein kunne fjerna dei gjennom eit nytt skriftspråk: landsmålet. «Problemet» er at bokmålet ikkje er like puristisk, eller i alle fall ikkje på dette området, og at det er dette språket som er det mest utbreidde skriftspråket i dag. Dette gjer at nynorsken kjem i den konflikten som han er i i dag.

 

Og hva er galt med s-genitiv?

 

Dei fleste genitivs-s-ane og måten dei vert nytta på stammar ikkje frå gamalt av. Om eg ikkje tek feil var ikkje Aasen i mot genitivs-s-ar etter mannsnamn, og i dag kan ein skriva genitivs-s-ar etter alle eigennamn i nynorsken (berre etter mannsnamn i landsmålet av di det berre var her genitivs-s-en fanst i eldre norsk; kva den tilsvarande genitivsendinga var for kvinnenamn, anar eg ikkje).

 

Det er kan henda tale om purisme her òg, eg veit ikkje. Eg trur i alle høve ikkje at former som «bilens» har so stor utbreiing i talemålet i dag, heller.

Endret 2. oktober 2010 av Anarkhos

[....]

Endret 3. januar 2012 av ....

[Anarkhos]

Eg hadde visst gløymt inkjekjønns-«vere». Eg trur ikkje ordboka tek feil; sjå definisjonane:

 

vere n1: eksistens; liv

vere f2: det å vere på ein stad; *være (I,1)[...]

være n1: det å vere el. finnast på ein stad [...]

«Veret» betegner eksistens/liv; «tilværelse» betegner eksistens/liv. De andre handler om å bo på et sted. Så «kampen for tilvera» er den du kjemper mot de statlige myndighetene som vil rive ned huset ditt og anlegge motorvei, mens «kampen for tilveret» er kampen du kjemper for eget liv og eksistens når de intergalaktiske myndighetene demolerer planeten.

 

Og kvar hentar du dette frå? I Nynordskordboka står det eksplisitt «I være n1

det å vere el. finnast på ein stad; *vere (I,1) nærv- / tilv-». Kva meir treng du?

«Staden» det vert referet til i definisjonen kan like gjerne vera abstrakt som fysisk slik som definisjonen står skriven. Å «bu på ein stad» står der i alle fall ikkje; eg klarar ikkje å tolka «å finnast på ein stad» til dét («eg finst i ei blokk»).

 

Kan henda ikkje, men synonym gjer språket rikare, tenkjer eg.

Nyanser gjør språket rikere. Dess flere konsepter og aspekter språket fanger inn, dess mer uttrykkskraftig er det. Og så langt jeg bryr meg, er uttrykkskraftighet det eneste som betyr noe. Resten er bare fyllstoff.

 

Å skifta stavemåte og grammatisk kjønn på ord skapar fint nye nyansar for meg; men du skal sjølvsagt få lov til å vera usamd.

 

Substantivet «viktighet» er praktisk når man av ymse grunner trenger et objekt. Et objekt kan gis og tas; et objekt kan beskrives; et objekt kan eies.

Samanlikna «Viktigheten av god tannhygiene» og «Kvifor er det viktig med god tannhygiene?».

Du har ikke bruk for et objekt inntil du gjør noe med objektet. Se heller på disse eksemplene:

 

«Viktigheten av god tannhygiene er overdrevet.»

«Media forkynner viktigheten av god tannhygiene.»

«Tannhygienens viktighet overgås bare av dens forsømthet.»

«Er ‘viktighet’ et konsept vi forbinder med tannhygiene?»

Er disse eksemplene god norsk? Det kommer helt og holdent an på konteksten. Det samme gjelder aktiv/passiv-kontroversen: passiv form er dårlig språk når aktøren er viktig, men aktiv form er distraherende når handlingen er det overordnede. Å forby en av formene fordi den kan misbrukes, er som å hogge av seg hånden for å forebygge stjeling.

 

Forbodet handlar om eit enkeltord og kjem av purismen; som er ei onnor sak. Ein kan skriva om alle setningane dine so vidt eg kan sjå; men eg gidd ikkje å gå vidare på dette ordskiftet (nynorsken har trass i alt alltid hatt mange avløysarord på dette området; trur lite vantar).

 

Kva meiner du eigentleg med passiv form? Tenkjer du på verbalforma? Denne finst jo i so fall i nynorsken, men ein kan ikkje utan vidare bøya henne i tid.

 

Og hva er galt med s-genitiv?

Dei fleste genitivs-s-ane og måten dei vert nytta på stammar ikkje frå gamalt av.

Seriously? That’s it?

 

OK, la oss snakke om de praktiske fordelene og ulempene med ordene vi bruker. S-genitiv er mye kortere enn de andre alternativene: «bilens ratt» er mer effektivt enn «bilen sitt ratt» eller «rattet til bilen» (eller «rattet dens [hans?] bilen»). Enten du er purist eller ei, så må du jo se dette?

 

Eigentleg synest eg at «bilrattet» er mest praktisk; so dømet ditt var litt dårleg. «byens største» versus «størst i byen» - mykje det same, tenkjer eg; slik er det vel som oftast. Om effektivitet er det aller viktigaste for eit språk, ville eg ha gått mykje meir inn for aktiv språkmanipulering - men det gjekk du jo ironisk nok imot lenger oppe og samanlikna det med kunstigutvikla språk.

Endret 2. oktober 2010 av Anarkhos

[....]

Endret 3. januar 2012 av ....

[Anarkhos]

Om effektivitet er det aller viktigaste for eit språk, ville eg ha gått mykje meir inn for aktiv språkmanipulering - men det gjekk du jo ironisk nok imot lenger oppe og samanlikna det med kunstigutvikla språk.

Eh, akkurat. Det er ikke automatisk et språk bare fordi Språkrådet sier at det er det.

 

Språkrådets oppgave er å systematisere norske ord, ikke finne dem opp. Den oppgaven tilfaller det norske folk.

 

Språk er det lell. Det er ikkje utan vidare so mange av avløysarorda til «anbeheitelsen» som er «funne opp» (om det er desse du tenkjer på). «storleik» stammar t.d. frå norrønt stórleikr. I alle høve kan «anbeheitelsen» vera eit avløysarord sjølv, i yngre dansk, som eg synte til over. At språkrådet skapar slike ord har eg ikkje høyrt om før; men nokon må jo skapa dei korso.

 

Språkrådet har absolutt som oppgåva å røkta det norske språket, elles vert det gjerne stappfullt av uintuitive lånord - ja attpåtil kan ein risikera å få inn blanda grammatikk. Purisme har soleis absolutt òg eit praktisk føremål.

[....]

Endret 2. januar 2012 av ....

[Anarkhos]

Språk er det lell.

Niks. Det er ikke et språk hvis ingen bruker det.

 

Kva er det ingen nyttar?

 

Språkrådet har absolutt som oppgåva å røkta det norske språket, elles vert det gjerne stappfullt av uintuitive lånord - ja attpåtil kan ein risikera å få inn blanda grammatikk. Purisme har soleis absolutt òg eit praktisk føremål.

Hvis et ord vinner fotfeste, så vinner et ord fotfeste. Da kan man gjøre som bokmålet og inkludere den varianten av ordet som passer best med resten av normalen. Eller man kan gjøre som nynorsken og finne opp sin egen substitutt, samtidig som man avskriver det språket folk snakker som «unorsk».

 

Setninga som eg har utheva er nettopp det eit skriftspråk går ut på; ein kan ikkje jamstella det med talespråket. Folk både skreiv og las dansk som det stod etter på 1800-talet og før den tid ; og gjerne tok dei opp desse framande og eksotiske orda i talemålet sitt - alt dette selv om det norske sprog nu jevnt over var noget ganske annet enn det danske skriftsprog. At skriftspråket til tider skil seg mykje frå talemålet er ofte ikkje noko serleg problematisk; og at det finst slike skilnader kan ein umogleg koma unna når dei norske dialektane er so ulike som dei er. Skriftspråk er noko som ein nøydd til å læra seg; heller ikkje i Oslo talar ein med bokstavar, men med lydar.

 

Tar jeg feil? Har dagens målfolk sluttet å omtale oslomålet som «dansk», eller er de knapt villige til å innrømme det status som dialekt?

 

Det får du spørja målfolket ditt om. Eg reknar òg med at dei er ei veldig einsarta gruppa, slik som du indirekte hevdar her.

[....]

Endret 2. januar 2012 av ....